สมถกรรมฐาน กับวิปัสสนากรรมฐาน ต่างกันอย่างไร?
สวัสดีค่ะหลังจากห่างหายไปหลายวัน วันนี้จะขอยกข้อความบางตอนของท่านอาจารย์ สุทธิวัสส์ คำภา ในเรื่องของสมถะได้สมาธิ วิปัสสนาเกิดปัญญา ซึ่งจะเปรียบเทียบให้เข้าใจระหว่างสมถกรรมฐานกับวิปัสสนากรรมฐาน
สมถกรรมฐาน คือ การภาวนาเพื่อให้เกิดการสร้างฌาน เช่นการกำหนดลมหายใจเข้าออก การภาวนาพุทโธ ระหว่างภาวนาไปถ้าไม่สามารถสร้างฌาณให้เกิดขึ้นได้ที่นั่งภาวนาไปก็สูญเปล่า
วิปัสสนากรรมฐานเป็นกรรมฐานที่มีเป้าหมายเพื่อให้เกิดสติเกิดปัญญา ไม่ได้มีเป้าหมายเพื่อให้เกิดความสงบซึ่งต่างจากสมถกรรมฐานที่ได้บุญน้อยกว่าเนื่องจากฝึกเพื่อให้เกิดความสงบ เมื่อเกิดความสงบแล้วถึงเกิดสมาธิเกิดฌาณตามมา แต่วิปัสสนากรรมฐาน ถึงเราสติหลุดบ้าง บางครั้งเกิดสติหนอ ทันบ้างไม่ทันบ้าง แต่แค่หนอคำเดียวก็ได้บุญมหาศาลแล้ว 

ยกตัวอย่างพระมเหสีของพระเจ้าปเสนทิโกศลที่ชื่อพระนางมัลลิกา เคยทำกรรมบางอย่างไว้ เวลาเสียชีวิตก็ไปตกนรก ระหว่างอยู่ในนรก พระเจ้าปเสนทิโกศลก็จะเพียรถามพระพุทธเจ้าว่าขณะนี้พระนางมัลลิกาไปอยู่ภพภูมิไหนคือพระองค์ก็คาดหวังว่าพระนางมัลลิกาทำบุญมาก็เยอะ ปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานมาก็มากคงจะได้ไปอยู่สวรรค์ชั้นใดชั้นหนึ่งเป็นแน่ แต่พระพุทธเจ้าก็เลี่ยงไม่ตอบ เพราะว่า ณ ขณะนั้นพระนางมัลลิกาไปเกิดเป็นสัตว์นรกอยู่ พอเวลาล่วงไป ๗ วัน พระนางมัลลิกาอาศัยว่าเคยปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานมาก็เลยติดเป็นนิสัย เวลาโดนลงโทษในนรกเกิดการบาดเจ็บ เธอก็อุทานว่า “เจ็บหนอ” แค่หนอเดียวก็ทำให้พระนางมัลลิกาดีดจากนรกขึ้นไปอยู่บนสวรรค์เลย และนี่จึงเป็นต้นเหตุของการสวดศพ ๗ วันเพื่อให้เท่ากับพระนางมัลลิกาที่อยู่ในนรกเผื่อญาติจะได้ส่งผลบุญไปให้ได้ทัน